Betrekkelijk voornaamwoord: die of welke?

De manager welke/die gisteren een presentatie gaf�

Nog heel vaak zie je het gebruik van welke als betrekkelijk voornaamwoord(*) in zinnen als de voorbeeldzin. Grammaticaal gezien, is het niet fout, maar de zin krijgt er wel een ouderwetse, stijve klank door. Geen eigentijds taalgebruik dus.

Regel
Beter is het om als betrekkelijk voornaamwoord die of dat te gebruiken. Welke gebruiken we vooral in vraagzinnen (vragend voornaamwoord) en niet om te verwijzen naar een eerder woord in de zin. Dus:

• De projectmanager die gisteren een presentatie gaf
  (die verwijst altijd naar de-woorden: de manager)
• Het rapport dat de klant gisteren heeft goedgekeurd
  (dat verwijst altijd naar het-woorden: het rapport)
• Welke vergaderruimte heb je gereserveerd?

Uitzondering: voorzetsels
Helaas heeft het Nederlands natuurlijk nog wel een uitzondering. Als er een voorzetsel voor die of dat staat, veranderen die of dat als volgt:

• Die wordt met/voor/aan wie/etc.
• Dat wordt waarmee/waarvoor/waaraan/etc.

Let op: de samentrekking met waar schrijven we als ��n woord. In een voorbeeldzin wordt het dan:

• De projectmanager met wie ik gisteren stond te praten
• Het rapport waarmee we de commissie willen overtuigen

Let op bij het voorzetsel zonder bij zaken (het-woorden):
Als we verwijzen naar het-woorden (zaken dus) en tegelijkertijd het voorzetsel zonder gebruiken, is welke wel weer de juiste vorm.

• Dit is het rapport zonder welke wij de commissie niet hadden kunnen overtuigen.

(*) Een woord dat verwijst naar een zelfstandig naamwoord dat eerder in de zin voorkomt.

Meer taal- enschrijftips